EL-ELVAHU'L-İMADİYE

Sühreverdî, el-Elvâhu’l-İmâdiyye’yi zamanın Harput-Diyarbakır beylerbeyi İmâdüddin Karaarslan’a ithafen ve onun talebi üzerine kaleme almıştır. Müellif, eseri felsefî konuları mebde ve meâd temelinde özlü ve bir yöneticinin de anlayabileceği sadelikte, farklı yöntemler kullanarak kaleme almıştır. Eser, felsefenin temel alanlarından fizik, metafizik, kozmoloji ve insana ilişkin çeşitli konuları içermektedir. Sühreverdî, konuları ele alırken Meşşâî yöntem ve terminolojiyi kullandığı gibi, yer yer kendine has İşrâkî yöntem ve terminolojiye de başvurmuştur. Bu yönüyle eserde her iki ekolün yaklaşım tarzlarının izlerini ve Sühreverdî’nin bu konudaki yetkinlik ve becerisini görmek mümkündür.

Bir mukaddime ve dört bölümden (levha) meydana gelen eserde Sühreverdî, ilk olarak mukaddimede temel bazı kavram ve konular hakkında bilgi verir. Birinci bölümde doğa felsefesinin (fizik) konuları olan boyutlar, unsurlar ve bunların değişim ve dönüşümü, hareket gibi konulara yer veren Sühreverdî, ikinci bölümde doğa felsefesinin önemli konularından biri olan nefs konusunu ele alır. Üçüncü bölümde metafiziğe ilişkin konulardan, zorunlu varlığın ispatı, birliği ve ondan meydan gelen ilk şeyin tekliği, felekler ve onların hareketleri ve hareket ettiricileri ve tüm nedenlerin zorunlu varlıkta son bulması gibi konuları ele almaktadır. Sühreverdî eserin dördüncü ve son bölümünde ise Allah’ın feyzi, âlemde var olan nizam ve düzen, kaza-kader, kötülük, nurlar ve nefisle ilişkileri gibi konuları ele almaktadır. İşrâkî öğretinin öz bir tasviri mahiyetinde olan eser, İslâm felsefesi literatürünün sembolik eserlerinden birisidir.